Van de kolossale blauwe vinvis tot het minuscule, eencellige pantoffeldiertje: ieder dier en iedere plant heeft zijn plek en taak in de schepping. Daarmee is de natuur net een kaartenhuis. Als er ergens een kaart verdwijnt, verstoort dat het evenwicht en kan het kaartenhuis instorten. Daarnaast is de natuur van belang voor de mens. Het voedsel dat we eten, het water dat we drinken en de lucht die we ademen zouden er niet zijn zonder het delicate evenwicht dat er is met alle andere schepselen. Het behoud van de soortenrijkdom –oftewel biodiversiteit– is dan ook van belang.

De bescherming van die biodiversiteit is hét thema van de conferentie in Montreal. Het eerste deel van de top –COP15– werd al in het najaar van 2021 gehouden in het Chinese Kunming. Deels online. Tijdens een vervolg van de conferentie zouden wereldleiders afgelopen zomer spijkers met koppen hebben moeten slaan. Maar door de strikte gezondheidsmaatregelen in China zochten de Verenigde Naties naar een andere locatie. Dat werd Montreal.

Hoe staat het ervoor met de biodiversiteit?

Niet goed. In het jongste grote rapport van het biodiversiteitspanel van de VN (IPBES) –uit 2019– bleek dat in totaal meer dan 1 miljoen soorten met uitsterven bedreigd worden. Van de gewervelden –alles met een ruggengraat– stierven sinds de 16e eeuw minstens 680 soorten uit (zo’n 1 procent van het totaal). Wetenschappers stellen zelfs dat de wereld aan het begin staat van een nieuwe uitstervingsgolf, een massaextinctie.

Volgens het Living Planet Report hebben in het wild levende diersoorten, zoals zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen, het moeilijk. In oktober bleek dat populaties sinds 1970 met gemiddeld 69 procent zijn gedaald.

Wat is de inzet tijdens de top?

De hoop is dat landen een verdrag afsluiten. Eentje dat lijkt op het klimaatakkoord van Parijs, alleen dan over biodiversiteit. In 2017 klonk die roep voor het eerst. In een historisch wetenschappelijk artikel pleitten 49 onderzoekers destijds voor een ”Global Deal for Nature”. Het doel: om 50 procent van het land op aarde te beschermen in 2050. De deal moet „de uitstervingscrisis een halt toeroepen en tegelijkertijd het levensonderhoud van de mens in stand houden”.

Kan zo’n deal voor de natuur er komen?

Ja. In Montreal ligt er een conceptakkoord op tafel met twintig doelen. Het belangrijkste doel is om uiterlijk in 2030 30 procent van ’s werelds bossen, toendra’s, moerassen, rivieren, meren en oceanen te beschermen. En daarmee ook alle plant- en diersoorten die er in die ecosystemen huizen.

Op dit moment is nog maar 17 procent van het landoppervlak en 8 procent van de oceanen formeel beschermd.

Waarover gaan de andere doelen?

Andere doelen gaan bijvoorbeeld over natuurinclusieve inrichting van landbouw en visserij. De productie van veel goederen en voedsel gaat nu nog ten koste van de natuur.

Ook staat de rol van inheemse volkeren op de agenda. Die tonen al millennia aan dat ze goede rentmeesters zijn van de natuur. Verder wordt besproken hoe biodiversiteits- en klimaatdoelen elkaar kunnen versterken.

Wat zijn de verwachtingen?

Dat er weinig staatshoofden komen opdagen in Montreal is voor sommigen een veeg teken. Maar er zijn ook andere signalen. Tijdens het eerste deel van de top in Kunming schaarden alle landen zich nog achter hoge ambities. De Chinese milieuminister Huang Runqiu sprak destijds van een „hernieuwde politieke wil” en een „krachtig signaal aan de internationale gemeenschap” om de biodiversiteit te herstellen.

Andere signalen zijn ook hoopvol. Zo kondigde de Canadese milieuminister, Steven Guilbeault, al aan dat zijn land gaat streven naar het beschermen van 30 procent van de natuur in zijn land voor 2030. Ook hij trok de vergelijking met het Parijsakkoord: „Je zou kunnen beweren dat het 1,5 gradendoel vergelijkbaar is met het beschermen van 30 procent van het land en de oceanen tegen 2030. Het is het equivalent voor biodiversiteit wat de 1,5 graad is voor klimaatverandering.”

Een ander belangrijk succes aan de vooravond van de top kwam van de Europese Unie. Die gaf dinsdag aan dat de invoer van producten die bijdragen aan ontbossing worden verboden. Dat akkoord reikt ver. Cacao, koffie, soja, palmolie, hout en rubber moeten dus een duurzame herkomst hebben.